نمایش های آیینی
نمایش های آیینی (+فیلم)
.
.
زندگی در اندیشه ی ایرانیان همواره با نگاهی به گذشته و نگاهی به آینده همراه بوده است:
– پاسداشت از دست آوردهای گذشته
– روی آوردن به دست آوردهای نوین
– نهادن دست آوردها در قالب های نمادین برای ماندگاری در گذر تاریخ و سپردن به آیندگان
.
ایرانیان همیشه به دنبال ایجاد یک ساز و کار سازمان دهی شده برای بهره وری بهتر از زندگی خود و سپردن آن به آیندگان بوده اند.
گذشته را باید بهبود بخشید و به آینده سپرد.
.
چگونه؟
نمایش های آیینی با بهره گیری از هوش موسیقایی و هوش بدنی جنبشی و … یکی از این گونه هاست.
نیم نگاهی به برخی از این نمایش ها:
.
نمایش آیینی چوب، زنده نگه داشتن حس میهن دوستی و آشنایی با فنون نبرد در دل نمایش است. این آیین با چیرگی ایلخانیان از صورت دیرین خود که نمایش آیینی با شمشیر بود به بازی با چوب جایگزین شد. مغول، ایرانی را از بازی با شمشیر بازداشته بود و ایرانیان چوب را جایگزین شمشیر کردند تا در زیر سایه ی شوم بیگانه هم روح خود را در سلحشوری و زنده دلی، زنده نگاه دارند.
.
حتن، گونه ای دگر از نمایش با معنای شیر بیشه و کرانه های کوهستان و سراسر حماسه و رزم و پیکار است و برای آمادگی بدن و روان سربازان، از آن سود می جسته اند.
.
نمایش آفر از زیباترین نمایش هایی است که به ریشه ی زندگی کشاورزی پیوند خورده است. این نمایش به گونه ای آموزش و از سوی دیگر چشیدن و چشاندن شیرینی کار است، کار در زمین کشاورزی.
.
.
آفر از ریشه ی آفریدن است.
در نمایش آیین آفر برای بافتن فرش و نیز کاشت، داشت و برداشت آموزش می بینیم.
ایرانیان، آموزش و پرورش خود را در نهاد بازی ها و نمایش ها جای داده اند.
.
.
به آرمان شهر دانش و فرهنگ خوش آمدید و در گفت و گو با اسماعیل تبرک تاج، که هفت نسل از خاندان او در کار نمایش های آیینی بوده اند، به برداشتی تازه از نمایش ها دست پیدا کردم.
.
اسماعیل “نمایش های آیینی” را نماد عرفان، حماسه، اندیشه و زندگی می دانست و این با همه ی چیزی که از بازی و نمایش می دانستم تفاوت داشت.
بازی و نمایش برای او سرگرمی نبود.
.
با او به گفت و گو نشستم و “نمایش آیینی آفرِ کاشت” را در گروه “نمایش های آیینی بومی، محلی سرخس” تماشا کردم.
.
آفر کاشت هجده گام دارد:
– برگزیدن بهترین زمین کشت ( دست چپ بر گُرده کمر و دست راست رو به آسمان به نشانه ی نیرو گرفتن از آن)
– کاشت بذر
– شخم
– بذر افشانی
– پَل بندی
– نیایش
– پاسبانی
– درو
– گردآوری
– کوبیدن و جداسازی کاه از دانه
– غربال
– آسیاب کردن
– ساختن چونه و پختن نان
– نشان دادن سال بد و کم حاصل با زدن یک دست بر سر
– نشان دادن سال قحطی با زدن دو دست بر سر
– ستایش پروردگار (با نگه داشتن دو دست در جلو صورت و پیشانی)
– نهادن دست راست بر زمین به نشانه ی سپاس و ستایش از مادر زمین برای رویش و زایش
– شادی و دست افشانی
.
نمایش آیینی پاس داشت از زندگی است و نمادی از جشن های ایران باستان.
اینجا جشن و شادمانی رویکردی دیگر دارد و آن آموزش برای زندگی و همراه بودن با آفرینش و بهره گیری از آن است.
.
این نمایش ها از هرگونه رفتار ناپسند و سبک و بی ارزش و گزافه گویی و بیهودگی به دور است. هر حرکتی اینجا معنایی داشته و راز و رمزی را در خود نهفته دارد بعد نگران این می شوی که چرا این آیین های زیبا و نغز و آموزنده، در گذر تاریخ از جایگاه راستین خود بیرون رفته و مفهوم درست خود را از دست داده است؟
.
آن چه در این فیلم می بینید گفتگویی دوستانه با اسماعیل تبرک تاج و نیز شکار نماهایی ناب و زیباست که باید دوباره و با چشم باز ببینیم و برای زندگی و آموزش درست از آن بهره ببریم.
گفتگوی من با اسماعیل تبرک تاج مرا واداشت تا نگاهی دوباره به باورها و رفتارهای مردمان سرزمین کهن ایران داشته باشم و به دنبال خودی دیگر باشم، خودی که در آسیب ها و رنج های بی شمار در گذر تاریخ، صدمه دیده و نیازمند بازبینی و بازیابی و بهبود است.
——————————————————————————————————————————
بیاندیشیم، بسیار هم!
جهت آگاهی بیشتر:
http://torbatjam.com/modules/article/view.article.php/c1/8
“در بهره برداری از نگاره های آرمان شهر دانش و فرهنگ نام و پیوند به این پایگاه را از یاد نبرید!”
برای چاپ و نشر، اجازه ی کتبی لازم است.
دیدگاه های خود را درج نمایید!
نام خود را بنویسید، نیازی به پست الکترونیک و سایت شما نیست!
سربلند و پیروز باشید!
با تشکر از شما که فرهنگ بومی منطقه را معرفی و از هنرمندان سخنی در میان اوردید .
مرسی نمایش خیلی قشنگی بود .
خیلی قشنگ بود دمت گرم
با سلام از اینکه به معرفی هنرهای آیینی می پردازین خیلی ازتون ممنونم
عالی بود ولی کم
عالی
میشه بیشتر از سرخس وجایگاه هنرمندان ان ازجمله محمد تبرکتاجو گروه موسیقی اندر وبلا گتون بنویسید متشکر میشم خانم اصل غلامیان
سلام و درود
این مجموعه ی فیلم ها حاصل سفر دو روزه به شهر زیبا و باستانی سرخس بود.
امیدوارم شهروندان سرخسی و هنرمندان مستندساز، راه های مستندسازی این آثار و هنرهای ارزشمند را پی بگیرند تا این گوهرهای ناب در گذر زمان از یادها نروند و فراموش نشوند.
سرزنده و پایدار باشید.
واقعا قشنگ بود ممنون…………………
عالی بود
عالی بود